“Welk lettertype is het meest geschikt voor mensen met dyslexie?”

Goeie vraag! Hij werd gesteld tijdens een kennissnack van Learning Innovators in december vorig jaar. Luke vertelde er over design principes. Zijn presentatie was niet alleen erg interessant maar ook interactief. Er werden veel vragen gesteld, waardoor we helaas niet alle vragen konden beantwoorden.
Deze specifieke vraag ga ik verderop zeker beantwoorden. Maar eerst vertel ik je wat meer over dyslexie. Wat het is, hoe je het herkent en wat je eraan kunt doen.

Wat is dyslexie eigenlijk?

Wanneer je dyslexie hebt dan heb je moeite met het lezen en/of schrijven van woorden. Dat betekent niet dat je dan minder intelligent bent dan iemand zonder dyslexie. Maar wel dat bij het koppelen van letters (wat je ziet) en klanken (wat je hoort) je hersenen anders werken. Op de site van het ECD (Expertisecentrum Dyslexie) las ik zelfs dat kinderen met dyslexie vertellen dat de letters lijken te dansen.
Op de website van het ECD staat een simulatie waarmee je zelf kunt ervaren welke leesproblemen kinderen met dyslexie kunnen hebben. Je vindt de simulatie hier.
Dyslexie kan erfelijk zijn.

Hoe herken je dyslexie?

Bij kinderen die niet goed kunnen lezen en schrijven ontstaat vaak een verminderd zelfvertrouwen of faalangst. Voor ouders is dit een van de aanwijzingen die richting dyslexie kunnen wijzen. Een paar andere signalen zijn:

• achterblijvende lees- en spellingsontwikkeling
• het blijven omwisselen van klanken als b -d of eu – ui
• ontwijkend gedrag bij lezen

Wat kun je er aan doen?

Gelukkig kan dyslexie tegenwoordig worden behandeld en hoeft, met de juiste ondersteuning, geen beperking te zijn. Het kiezen van een gekwalificeerde dyslexiezorgaanbieder is daarbij wel belangrijk. Vanaf 1 januari 2017 is er het Nederlands Kwaliteitsinstituut Dyslexie (NKD), een onafhankelijk instituut dat ernaar streeft ieder kind met lees- en spellingsproblemen op een uniforme en kwalitatief goede manier gediagnosticeerd en behandeld wordt. Om de kwaliteit in dyslexiezorg te waarborgen dient iedere behandelaar gecertificeert te zijn door het NKD.

Een van die aanbieders is het RID, grondlegger van de verzekerde dyslexiezorg. Met 250 behandellocaties door heel Nederland is zij de grootste aanbieder van dyslexiebehandeling. Wat zij doen:

• Intensief trainen van letter- klankkoppelingen
• Trainen van het inzicht in de klankstructuur van taal
• Trainen van inzicht in en toepassen van taalregels tijdens het technisch lezen en spellen
• Specialistische leestraining
• Psycho-educatie en waar nodig aanvullende modules gericht op het functioneren en het welzijn van het kind (zoals verhogen zelfbeeld of angstreductie)

Welk lettertype voor dyslexie?

Op de website van het NKD schrijft in 2018 Elise de Bree, secretaris van de Wetenschappelijke Adviesraad Dyslexie, dat er geen speciale lettertypen zijn die meer helpen bij het lezen dan de standaard lettertypen. In sommige gevallen helpt de afstand tussen letters wel. Het NKD pleit voor een niet-cursief lettertype zonder versieringen, lettergroottes van 12 of 14 en voor voldoende afstand tussen de letters, woorden en tekst regels.

Elise reageert op een bericht in de Telegraaf  over het Dyslexie Font. Grafisch ontwerper Christian Boer heeft zelf dyslexie en ontwierp dit font als afstudeerproject. Hij ontving voor zijn ontwerp in de loop der jaren meerdere prijzen.

Kenmerken lettertype

Waaraan moet een lettertype voldoen om geschikt te zijn voor mensen met dyslexie? Zorg dat het gebruikte lettertype voldoet aan zoveel als mogelijk van deze kenmerken:

• schreefloze letters
• letters waarbij de letterparen q en p, d en b, n en u geen spiegelingen of verdraaiingen zijn
• letters met relatief grote openingen in bijvoorbeeld de c en de a
• letters met een eenvoudig getekende a (zoals een schrijfletter) en een g zonder oog
• letters met relatief grote binnenvormen in de a, c, e, o en u
• letters die wat groter gezet zijn dan normaal (12 tot 14 punt, ook een goede richtlijn voor wie minder goed ziet)
• letters met wat meer witruimte rondom (kerning) om de lettervormen gemakkelijker te herkennen
• letters met relatief lange stokken en staarten (zie afbeelding), omdat die het woordbeeld duidelijker maken