Hoe leren dieren?

Ieder mens is in het dagelijks leven continu bezig met leren. Niet alleen tijdens het volgen van een cursus of training. Wanneer je met je auto naar je werk rijdt, iemand zegt dat je haar zo leuk zit of als je een verkoopgesprek voert met een potentiële klant, ook dan ben je aan het leren.

Er zijn veel verschillende leervormen waarop mensen nieuwe informatie, vaardigheden of voorkeuren kunnen verwerven of bestaande aanpassen. Dat is bij dieren niet anders. Het menselijk brein is echter essentieel anders dan dat van dieren. Hierdoor zijn niet alle leervormen even geschikt om bijv. op je hond toe te passen.

Het menselijk brein

Het menselijk brein bestaat eigenlijk uit drie lagen:

• De neocortex is betrokken bij de hogere functies zoals zintuigelijke waarneming en bewegingen.
• Het limbische brein (zoogdierenbrein). Naast emotie, emotieregulering en emotioneel geheugen is deze laag ook betrokken bij genot en motivatie.
• Het reptielenbrein is het oudste en meest instinctieve hersendeel. Het reguleert primaire instincten zoals voortplanting, overleven, stress en angst en vormt voor een belangrijk deel het onderbewuste systeem.

Het limbische- en reptielenbrein functioneren onbewust. De neocortex is evolutionair gezien het nieuwste deel van het brein waardoor wij kunnen redeneren, abstract denken en spreken. De neocortex maakt geen verschil tussen realiteit en herinnering. Hierdoor kunnen mensen traumatische ervaringen herbeleven of zelfs beleven zonder dat de ervaring zich (mogelijk) voordoet. Bij dieren is dit deel veel minder ontwikkeld waardoor zij minder in staat zijn herinneringen op te halen.

Welke leervormen worden er dan gebruikt door dieren. Ik noem er een paar:

Gewenning

Wanneer een prikkel wordt herhaald en de situatie verandert niet, neemt de schrikreactie erop af en raakt het dier er aan gewend.

Proefondervindelijk leren

Leren door de ervaringen die worden opgedaan later te gebruiken.

Sociaal leren

Leren door interactie met anderen. Soortgenoten of anders. Imitatieleren is een vorm van sociaal leren.

Inzicht leren

Leren in een onbekende situatie of omgeving door vroeger opgedane ervaringen te combineren.

Conditionering

Leren verbanden leggen tussen twee vlak na elkaar volgende prikkels (klassieke conditionering) of tussen het eigen gedrag en het effect daarop (operante conditionering.
Bekend is het onderzoek van Ivan Pavlov waarin honden een associatie legden tussen een bel en het voedsel dat elke keer na de bel volgde.

Elk van deze leervormen kunnen worden gebruikt door dieren. Dat wil echter nog niet zeggen dat jij, als trainer van het dier ze ook daadwerkelijk kunt toepassen. Daar is inzicht voor nodig in hoe het betreffende dier leert.

Eigenlijk kunnen wij als mens nog best heel wat van de dieren leren. Laat ik afsluiten met een paar lessen uit het dierenrijk:
 

• Live by the Moment. Laat je niet steeds zo afleiden door allerlei prikkels.
• Vertrouw op je instinct. Je zintuigen geven je hier genoeg informatie voor.
• Trap regelmatig op de rem. Zorg dat je niet de hele tijd aan stress wordt blootgesteld.
• Lach eens wat vaker en neem jezelf niet altijd zo serieus.
• Luister ook eens naar je lichaam. Als het wat nodig heeft dan roept het heus.