Heb jij ook een puber thuis rondlopen in de derde of vierde klas van het VO? Of geef je er zelf les aan? Ik heb een dochter in die leeftijd en word er geregeld mee geconfronteerd dat ze heel anders leert dan dat ik dat als volwassene doe. Maar wat is er dan zo anders en hoe kan ik haar helpen? Hoe leren pubers?

Ontwikkelpsychologie van pubers

Eerst leg ik uit waarom pubers anders denken dan volwassenen. Dat komt doordat de hersenen van pubers volop in ontwikkeling zijn. De hypothalamus, een gebied in de hersenen, geeft bij pubers een signaal af dat er meer hormonen aangemaakt moeten worden. Dit zijn de hormonen GnRH, oestrogeen en testosteron.

Door de toename van hormonen worden de emotionele hersengebieden extra geprikkeld. De cognitieve hersengebieden, die over denken en leren gaan, kunnen deze overprikkeling niet goed onder controle houden. Dit gebied van de hersenen ontwikkelt zich namelijk langzamer dan de emotionele gebieden. Dat betekent dat pubers gevoeliger zijn voor emoties dan voor rationeel denken. Daarbij komt dat de schommeling van de hormonen ervoor zorgt dat ze onvoorspelbaar en met heftige emoties kunnen reageren.

De in ontwikkeling zijnde hersenen zorgen er ook voor dat pubers moeite hebben met plannen. Een planning maken voor het maken van huiswerk en het leren voor toetsen is dus. Ook zorgt het ervoor dat wanneer de planning niet goed is, ze het lastig vinden hun planning aan te passen.

Pubers zijn ook eerder afgeleid dan volwassenen, waardoor ze vaak afdwalen van hun leerboeken. Daarnaast hebben ze meer moeite om verschillende taken tegelijk uit te voeren. Tegelijkertijd leren voor een toets en gamen werkt dus vaak niet.

Ten slotte zijn pubers gevoeliger voor positieve feedback dan voor negatieve feedback. Dat komt doordat het emotionele gebied, wat zich sneller ontwikkelt dan het cognitieve gebied, gevoelig is voor positiviteit. Ze kunnen minder goed van hun fouten leren, maar worden juist gestimuleerd wanneer ze een beloning krijgen. Bijvoorbeeld als ze een goed cijfer voor hun toets hebben gehaald.

Hoe kan ik helpen?

Ik help mijn dochter graag met leren, maar hoe kan ik dat het beste doen? Hieronder een paar praktische tips waarmee ik het probeer.

Wees positief
Zoals ik eerder benoemde, reageren pubers beter op positieve feedback en beloningen. Dat stimuleert hen om te leren. Daarom kan ik mijn dochter complimenten geven als ze haar huiswerk af heeft, of haar trakteren op sushi of de bioscoop als ze goede cijfers haalt. Ik geef haar niet te veel commentaar. Dat werkt juist averechts.

Geef de ruimte
Pubers willen zichzelf ontdekken, en daar hebben ze ruimte en autonomie voor nodig. Ik geef die ruimte door me niet te veel te bemoeien met haar leerproces, maar door haar de kans te geven haar eigen favoriete leerstijl te ontdekken.

Wees geduldig en begripvol
Een puber kan soms onvoorspelbaar en hevig emotioneel reageren, bijvoorbeeld als uiting van frustratie als het leren even niet lukt. Ik moet me dan bedenken dat dat komt doordat de hersenen nog in ontwikkeling zijn. Daar kan ik mij op aanpassen door niet zelf ook emotioneel te reageren, maar door haar te laten weten dat ik haar reactie snap en haar de ruimte te geven om die emotie te uiten.

Tot slot

Natuurlijk willen we bij ons thuis helpen waar dat kan. We hebben daarbij de taken enigszins verdeeld, op basis van onze eigen competenties 🙂 en rekening houdend met de leervoorkeuren van onze dochter die het liefst actief met de leerstof bezig gaat. Mijn partner assisteert vooral bij het plannen van leren voor toetsen, het plannen van huiswerk en het herhalen (bijv. stampen van woordjes). Ik word m.n. ingezet voor de inhoud als ze eens een les heeft moeten missen of bijv. een leraar wiskunde iets al wel heeft uitgelegd maar wat daarna nog niet helemaal is geland.

Het begrijpen en inspelen op de unieke leerbehoeften van pubers is echt essentieel voor hun succes. Als je je aanpak afstemt op hun ontwikkelingsstadium kun je daarmee hun leerervaringen aanzienlijk verbeteren.